Türkiye’de, kamu kurumları ya da siyasi partilerin desteği ile Down Sendromlu bireylere “damatsız ya da gelinsiz” temsili düğünler yapılmaktadır. Yazılı ve görsel medyada bu eylemler yayınlanarak, teşvik edilmektedir. Temsili düğünler, kendini savunamayacak durumda olan engelli bireyin gelişimine zarar vermekte, cinsel istismar hedefi haline getirmektedir.
Temsili düğünlerin ardından, Downlu bireyler “evlilikle ilgili” sorularına cevap bulamamakta, ciddi boyutta psikolojik sorunlar yaşayarak, cinsel istismara açık hale gelmektedir. Downlu bireyler, “sanıların aksine”, “Düğünüm oldu eşim nerede? Neden cinsel hayatım yok? Neden çocuk yapamıyorum?” gibi soruları “kendilerine ve ailelerine” soracak bilinç düzeyine sahiptir.
Telafisi imkansız sonuçlara neden olan temsili düğünler, insan haklarına aykırıdır ve derhal yasaklanmalıdır! Bu eylemi teşvik eden, reyting için haber yapan, reklam amacı ile kullanan, her kurum ve birey suç işlemektedir.
Devlet, Downlu bireyler için “temsili düğünler” yerine şunları yapmalıdır:
• “Zihinsel engellilerin resmi olarak evlenmesi”ne izin verilmediğine göre temsiline de izin vermemelidir. Aileye ve bireye; evliliğin, düğünün, gelin ve damat olmanın ne olduğu açıkça anlatılmalıdır.
• Konunun yaygınlaşarak normalleşmesini ve bireyin cinsel istismar hedefi olmasını önlemek için medyanın bu konuda haber yapması engellenmeli, tersine, “farkındalık” yaratacak haberlere yer verilmelidir.
• Bakanlıklar ve belediyeler Downlu bireylerin hayatın her alanına eşit ve güven içinde katılımını sağlamalıdır.
• Downlu bireylerin istihdama katılımı sağlanmalı, sporcu ve sanatçı olmaları desteklenmeli, aktivitelere katılımları arttırılmalıdır.
• TBMM’de kurulan Down Araştırma Komisyonu daha aktif ve çözüm odaklı, uygulamaya dönük çalışmalar yapmalıdır.
• Downlu bireylerin algı kapasitelerine uygun eğitim hakları sağlanmalıdır.
• Sağlık hizmetlerinde Down Sendromu ile birlikte oluşan hastalıklar kısıtlama olmadan tedavi edilmelidir.
• Başkasının bakımı ve kontrolünde yaşayabilen Downlu bireylerin bakımını yapan kişilere maddi ve psikososyal destek sağlanmalıdır.
Engelsiz Hayat Dayanışma Derneği olarak, temsili düğünleri düzenleyenler, talep edenler ve destekleyenleri sağduyulu, duyarlı ve “farkında” olmaya davet ediyoruz.
Saygılarımızla
Adem Kuyumcu
Engelsiz Hayat Dayanışma Derneği Başkanı
